W ciągu ostatnich lat
gwałtownie wzrasta skala zagrożeń związanych z rozwojem
cywilizacyjnym . Problemem stały się nie tylko same pożary –
chociaż ich liczba stale utrzymuje się na wysokim poziomie,
ale również katastrofy ekologiczne, chemiczne czy
techniczne. Do skutecznej walki z nimi potrzebny jest nie
tylko specjalistyczny sprzęt, środki finansowe i wyszkolona
kadra ale przede wszystkim nowoczesny zintegrowany system
ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa, w którym to w
ostatnim okresie nastąpiły istotne zmiany.
Jednym z ważnych elementów ochrony przeciwpożarowej w Polsce
są jednostki ochrony przeciwpożarowej, w których szczególną
rolę obok Państwowej Straży Pożarnej odgrywają Ochotnicza
Straż Pożarna oraz Związek Ochotniczych Straży Pożarnych.
Działalność poszczególnych
ogniw Związku i ochotniczych straży pożarnych stanowi jeden
z zasadniczych filarów systemu ratowniczego
i szeroko pojętego systemu ochrony przeciwpożarowej.
Przejawia się to na co dzień w wielu różnorodnych formach
działania i społecznych inicjatywach; od akcji ratowniczych
i gaśniczych poprzez działalność kulturalną, sportową,
popularyzatorską czy prewencyjną. Obecnie ZOSP RP zrzesza
prawie 19 tysięcy jednostek OSP, do których należy około 800
tys. strażaków. Dwie trzecie z nich uczestniczy bezpośrednio
w akcjach ratowniczo-gaśniczych. Nie są to jedynie
interwencje związane z gaszeniem pożarów, coraz częściej
ochotnicy są wzywani do innych zagrożeń, katastrof,
wypadków, awarii i klęsk żywiołowych. W Polsce wskaźnik tego
typu interwencji po raz pierwszy w Polsce w roku 2001
przekroczył 50 % w stosunku do ogólnej liczby interwencji (w
ogólnej liczbie interwencji – 293 763 pożary stanowiły 37,9
%, natomiast pozostałe 62,1 % stanowiły tzw. miejscowe
zagrożenia, w tym 5,3 % - alarmy fałszywe)
Ochotnicze Straże Pożarne stanowią trzon krajowego systemu
ratowniczo-gaśniczego, nie tylko poprzez liczbę włączonych
doń jednostek – 3114 (dane na ostatni dzień 2001 r.) czy
przeprowadzonych działań ratowniczych w stosunku do
jednostek z poza systemu ale także przez coraz wyższą
skuteczność.
Zakres zadań strażaków
ochotników wzrósł od 1995 r., po rozpoczęciu procesu
włączania jednostek OSP do krajowego systemu ratowniczo
gaśniczego, a ich prestiż po zaangażowaniu w różne działania
ratownicze. Oczekiwania władz lokalnych w stosunku do
członków OSP w zakresie działań na rzecz ochrony
przeciwpożarowej stale rosną. Miedzy innymi za przyczyną
coraz większego zainteresowania społeczeństwa, świadomego
swoich praw
z zakresu bezpieczeństwa. Władze samorządowe zyskują coraz
większy wpływ na zagadnienia związane z ratowaniem i ochroną
ludzi na podległym terenie,
a przyczyniła się do tego przeprowadzona w ostatnich latach
reforma administracyjna oraz wyniki analiz zagrożenia i
zabezpieczenia operacyjnego chronionego terenu.
Dlatego też ważnym elementem
skutecznego, szeroko pojętego systemu ochrony ludności,
mienia, i środowiska przed coraz częściej występującymi
lokalnymi zagrożeniami jest przede wszystkim właściwa
współpraca na szczeblu lokalnym pomiędzy gminą - jako tą
której ustawowym obowiązkiem jest m.in. zapewnienie
bezpieczeństwa obywateli i ochrony przeciwpożarowej, w tym
utrzymywanie ochotniczych straży pożarnych a samymi
ochotniczymi strażami pożarnymi – jako tymi, w których kręgu
działania znajdują się sprawy profilaktyki i ratownictwa
lokalnego.
Niniejsza praca dotyczy
tematu organizacji ochrony przeciwpożarowej
w Polsce i funkcjonujących na jej tle Ochotniczych Straży
Pożarnych i Związku OSP. Temat opracowano na podstawie
kilkunastu podręczników, publikacji
i obowiązujących aktów prawnych (w tym najważniejszy to
ustawa o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1994
r. opublikowana w Dz.U. nr 81, poz. 351 z dnia 11 września
1991 r.), dotyczących i regulujących sprawy organizacji
ochrony przeciwpożarowej oraz zakresu funkcjonowania i
działalności Ochotniczych Straży Pożarnych i ich Związku.
W rozdziale I przedstawiono
krótki rys historyczny ochrony przeciwpożarowej oraz
organizacji i działalności ruchu strażackiego na ziemiach
polskich od początków jego powstawania do dnia dzisiejszego,
z danymi statystycznymi charakteryzującymi rozwój straży
pożarnych w Polsce.
Rozdział II poświęcono
organizacji szeroko pojętej ochrony przeciwpożarowej -
której zakres regulują przepisy prawa, i zagadnieniom z nią
związanych dotyczących: zapobiegania powstawaniu i
rozprzestrzenianiu się pożarów, klęsk żywiołowych lub innych
miejscowych zagrożeń, prowadzenia działań ratowniczych,
krajowego systemu ratowniczo gaśniczego, czy też
działalności jednostek ochrony przeciwpożarowej w Polsce.
Funkcjonowaniu i
działalności Ochotniczych Straży Pożarnych i jej członków
poświęcono cały rozdział III niniejszej pracy. Przedstawiono
w nim podstawy na jakich funkcjonuje Ochotnicza Straż
Pożarna – jako jednostka ochrony przeciwpożarowej oraz jako
stowarzyszenie, jej cele, zadania, uprawnienia i obowiązki
oraz zasady finansowania OSP i jej członków, a także
zasady, zakres i tryb włączania jednostek OSP do krajowego
systemu ratowniczo gaśniczego.
Rozdział IV natomiast w
całości poświęcono organizacji
i funkcjonowaniu Związku OSP RP, jego celom, zadaniom oraz
statutowym władzom i organom. Do opracowania rozdziału IV
wykorzystano przede wszystkim obowiązującą ustawę o ochronie
przeciwpożarowej oraz statut Związku OSP RP – przyjęty na
nadzwyczajnym Zjeździe Krajowym Związku
w roku 1999.
Wybrane zagadnienia pracy dyplomowej:
ORGANIZACJA I ZASADY FUNKCJONOWANIA
OCHOTNICZYCH STRAŻY POŻARNYCH I ICH ZWIĄZKU W OCHRONIE
PRZECIWPOŻAROWEJ RP
Opracował : Andrzej Osuch |