ORGANIZACJA

    W ciągu ostatnich lat gwałtownie wzrasta skala zagrożeń związanych z rozwojem cywilizacyjnym . Problemem stały się nie tylko same pożary – chociaż ich liczba stale utrzymuje się na wysokim poziomie, ale również katastrofy ekologiczne, chemiczne czy techniczne. Do skutecznej walki z nimi potrzebny jest nie tylko specjalistyczny sprzęt, środki finansowe i wyszkolona kadra ale przede wszystkim nowoczesny zintegrowany system ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa, w którym to w ostatnim okresie nastąpiły istotne zmiany.

     Jednym z ważnych elementów ochrony przeciwpożarowej w Polsce są jednostki ochrony przeciwpożarowej, w których szczególną rolę obok Państwowej Straży Pożarnej odgrywają  Ochotnicza Straż Pożarna oraz Związek Ochotniczych Straży Pożarnych.

   Działalność poszczególnych ogniw Związku i ochotniczych straży pożarnych stanowi jeden z zasadniczych filarów systemu ratowniczego
i szeroko pojętego systemu ochrony przeciwpożarowej. Przejawia się to na co dzień w wielu różnorodnych formach działania i społecznych inicjatywach; od akcji ratowniczych i gaśniczych poprzez działalność kulturalną, sportową, popularyzatorską czy prewencyjną. Obecnie ZOSP RP zrzesza prawie 19 tysięcy jednostek OSP, do których należy około 800 tys. strażaków. Dwie trzecie z nich uczestniczy bezpośrednio w akcjach ratowniczo-gaśniczych. Nie są to jedynie interwencje związane z gaszeniem pożarów, coraz częściej ochotnicy są wzywani do innych zagrożeń, katastrof, wypadków, awarii i klęsk żywiołowych. W Polsce wskaźnik tego typu interwencji po raz pierwszy w Polsce w roku 2001 przekroczył 50 % w stosunku do ogólnej liczby interwencji (w ogólnej liczbie interwencji – 293 763 pożary stanowiły 37,9 %, natomiast pozostałe 62,1 % stanowiły tzw. miejscowe zagrożenia, w tym 5,3 % - alarmy fałszywe)    

    Ochotnicze Straże Pożarne stanowią trzon krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, nie tylko poprzez liczbę włączonych doń jednostek – 3114 (dane na ostatni dzień 2001 r.) czy przeprowadzonych działań ratowniczych w stosunku do jednostek z poza systemu ale także przez coraz wyższą skuteczność.

Zakres zadań strażaków ochotników wzrósł od 1995 r., po rozpoczęciu procesu włączania jednostek OSP do krajowego systemu ratowniczo gaśniczego, a ich prestiż po zaangażowaniu w różne działania ratownicze. Oczekiwania władz lokalnych w stosunku do członków OSP w zakresie działań na rzecz ochrony przeciwpożarowej stale rosną. Miedzy innymi za przyczyną coraz większego zainteresowania społeczeństwa, świadomego swoich praw
z zakresu bezpieczeństwa. Władze samorządowe zyskują coraz większy wpływ na zagadnienia związane z ratowaniem i ochroną ludzi na podległym terenie,
a przyczyniła się do tego przeprowadzona w ostatnich latach reforma administracyjna oraz wyniki analiz zagrożenia i zabezpieczenia operacyjnego chronionego terenu.   

Dlatego też ważnym elementem skutecznego, szeroko pojętego systemu ochrony ludności, mienia, i środowiska przed coraz częściej występującymi lokalnymi zagrożeniami jest przede wszystkim właściwa współpraca na szczeblu lokalnym pomiędzy gminą - jako tą której ustawowym obowiązkiem jest m.in. zapewnienie bezpieczeństwa obywateli i ochrony przeciwpożarowej, w tym utrzymywanie  ochotniczych straży pożarnych a samymi ochotniczymi strażami pożarnymi – jako tymi, w których kręgu działania znajdują się sprawy profilaktyki i ratownictwa lokalnego.

Niniejsza praca dotyczy tematu organizacji ochrony przeciwpożarowej
w Polsce i funkcjonujących na jej tle Ochotniczych Straży Pożarnych i Związku OSP. Temat opracowano na podstawie kilkunastu podręczników, publikacji
i obowiązujących aktów prawnych (w tym najważniejszy to ustawa o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1994 r. opublikowana w Dz.U. nr 81, poz. 351 z dnia 11 września 1991 r.), dotyczących  i regulujących sprawy organizacji ochrony przeciwpożarowej oraz zakresu funkcjonowania i działalności Ochotniczych Straży Pożarnych i ich Związku.

W rozdziale I przedstawiono krótki rys historyczny ochrony przeciwpożarowej oraz organizacji i działalności ruchu strażackiego na ziemiach polskich od początków jego powstawania do dnia dzisiejszego, z danymi statystycznymi charakteryzującymi rozwój straży pożarnych w Polsce.

Rozdział II poświęcono organizacji szeroko pojętej ochrony przeciwpożarowej - której zakres regulują przepisy prawa, i zagadnieniom z nią związanych dotyczących: zapobiegania powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń, prowadzenia działań ratowniczych, krajowego systemu ratowniczo gaśniczego, czy też działalności jednostek ochrony przeciwpożarowej w Polsce.

Funkcjonowaniu i działalności Ochotniczych Straży Pożarnych i jej członków poświęcono cały rozdział III niniejszej pracy. Przedstawiono w nim podstawy na jakich funkcjonuje Ochotnicza Straż Pożarna – jako jednostka ochrony przeciwpożarowej oraz jako stowarzyszenie, jej cele, zadania, uprawnienia i obowiązki oraz zasady finansowania  OSP i jej członków, a także zasady, zakres i tryb włączania jednostek OSP do krajowego systemu ratowniczo gaśniczego.

Rozdział IV natomiast w całości poświęcono organizacji
i funkcjonowaniu Związku OSP RP, jego celom, zadaniom oraz statutowym władzom i organom. Do opracowania rozdziału IV wykorzystano przede wszystkim obowiązującą ustawę o ochronie przeciwpożarowej oraz statut Związku OSP RP – przyjęty na nadzwyczajnym Zjeździe Krajowym Związku
w roku 1999.

Wybrane zagadnienia pracy dyplomowej:

ORGANIZACJA  I  ZASADY  FUNKCJONOWANIA  OCHOTNICZYCH STRAŻY POŻARNYCH I  ICH  ZWIĄZKU  W  OCHRONIE  PRZECIWPOŻAROWEJ  RP

Opracował : Andrzej Osuch